Broeders en zusters, jongens en meisjes, gemeente van de Here Jezus Christus
Het vierde gebod. De HERE die voor ons een dag in week apart zet. Een dag die het karakter van rustdag heeft. Een heel speciale rust. Deze dag, Gods gebod om die dag elke week te vieren, staat altijd weer in de belangstelling. Dat is niet altijd positieve belangstelling. Vaak wordt er gepraat over allerlei negatieve ervaringen met de zondag. Dan mag je allerlei dingen niet. Dan moet je twee keer naar de kerk. Een dag van niet mogen en van moeten. Als we ergens een hekel aan hebben is het dat wel.
Toch is het jammer en verkeerd wanneer ons denken over het vierde gebod daar begint. Dat trekt ook het denken en leven volgens dat heerlijke vierde gebod scheef. Dat zie je al als je mensen over de viering van de sabbat in het Oude Testament hoort praten. Dan wordt er met afschuw in de stem al gezegd: “We moeten niet op een Oudtestamentische manier de zondag vieren.” Daarin klinkt vaak mee dat het vieren van de rustdag in het Oude Testament eigenlijk helemaal niet leuk was. Voor het gevoel van veel mensen was het meer een straf. Als je daar eens over nadenkt, is dat toch wel heel vreemd. Het is de HERE die van Zijn volk houdt, die Zijn kinderen het beste van het beste wil geven. Hij is de Schepper die ons wil laten leven volgens Zijn bedoeling. Zou Hij Zijn volk, dat Hij juist wil redden, een dag geven die eigenlijk een domper op je leven elke week weer zet? Als je die vraag stelt, zie je al dat dit toch eigenlijk te gek voor woorden is. Zo is de HERE niet!
Het is ook juist daarom dat ik in deze kerkdienst Jesaja 58 heb gelezen. De HERE heeft de wekelijkse rustdag juist aan ons gegeven om daarin rust en vreugde te vinden. Een dag vol van blijdschap waarop het niet nodig is dat we werken. De HERE zorgt voor ons als we 6 dagen ons werk doen en de ene overgebleven dag van de wwek rust nemen. Dus geen slaaf van ons werk zijn. Als we dan de rust gebruiken om juist op Christus gericht te zijn. Luister maar dat de rustdag zo ook in het Oude Testament bedoeld was:
“In dien u niet over de sabbat heenloopt door uw zaken te doen op mijn heilige dag, maar de sabbat een verlustiging noemt, de heilige dag van de HERE van gewicht, en die eert door noch uw gewone bezigheden te doen, noch uw zaken te behartigen, of ijdele taal uit te slaan, dan zult u u verlustigen in de HERE en Ik zal u doen rijden over de hoogten van de aarde en u doen genieten het erfdeel van uw vader Jakob, want de mond van de HERE heeft het gesproken.” Jes 58:13,14
De zondag als rustdag is voor de gelovige echt een feestelijke dag. Juist omdat je dan zo met je Schepper en Verlosser bezig mag zijn. Omdat Hij je daarvoor elke week een dag rust en daarom tijd daarvoor geeft. We zien daarvan iets als ik jullie het evangelie van Jezus Christus de Rustgever onder het volgende thema verkondig:
DE HERE GEEFT DE MENS ELKE WEEK EEN DAG RUST
- Als onze Schepper
- Als onze Verlosser
- Als onze Schepper
Elke zondag horen we de tien geboden. We vinden die in Ex 20 en Deut 5. Het is heel duidelijk dat we in zowel Ex 20 als in Deut 5 de 10 geboden lezen. Toch zijn ze niet letterlijk hetzelfde. Het meest opvallende verschil is de rede die bij het 4 e gebod gegeven wordt. In Exodus wijst de Heilige Geest op de verbinding met de schepping. Luister maar: “Want in zes dagen heeft de HERE de hemel en de aarde gemaakt, en de zee en alles wat daarin is, en Hij rustte op de zevende dag; daarom zegende de HERE de sabbat en heiligde die.”
In Deuteronomium 5, ik kom daar straks nog verder op terug, wordt als rede genoemd dat de HERE Zijn volk uit Egypte gered heeft. Als we dan twee verschillende redenen voor een gebod lezen moeten we niet proberen om tussen die twee te gaan kiezen. Ook jij en ik doen of zeggen soms dingen waarvoor meerdere redenen zijn. Het kan ook zijn dat je daarvoor eerst een rede had, een hele goede. Later omdat de omstandigheden veranderen, komt er een tweede of misschien wel een derde rede bij. Zo is het ook met het vierde gebod. De Heilige Geest geeft voor het gebod om op die ene dag in de week, die in het bijzonder Gods dag is, te rusten 2 redenen. De eerste ligt vast in God werk van schepping. De Geest wijst hier ook aan dat de rust op de sabbat bij deze wereld hoort vanaf de zevende scheppingsdag. Zo wil de Schepper het! Zonder dat dit betekent dat de mensen het altijd zo gedaan hebben. Laten we samen kijken naar wat God zelf op de zevende dag gedaan heeft en wat dit voor ons elke zondag weer betekent. We gaan nu terug naar Genesis 2.
De zevende dag breekt aan. Het licht breekt weer door de duisternis. Nu komt er een dag die helemaal anders is dan de zes dagen hiervoor. Op de andere dagen was God steeds bezig om de aarde voor de mens gereed te maken. Dat is nu voorbij. Er komt geen nieuw scheppingswerk meer op de zevende dag. We lezen dat het typerende voor de zevende dag is dat God rust. Juist in het rusten van God op de zevende dag komt Gods scheppingswerk tot Zijn doel. Hij kan nu genieten van Zijn eigen goede en voltooide werk.
Gods rusten op de zevende dag betekent niet dat Hij dan niets doet. Dat is voor ons vandaag ook een heel belangrijke waarneming. De zondag is er niet voor bedoeld dat je niets doet of dat je niets mag doen. De zondag is er niet voor bedoeld om bijna de hele dag op je bed te liggen. Zeker ook niet om je in zes dagen door werk of vermaak zo druk en moe te maken dat je op zondag niets meer kan.
Wat lezen we in Gen 2:2: “Toen God op de zevende dag het werk voltooid had, dat Hij gemaakt had, rustte Hij op de zevende dag van al het werk, dat Hij gemaakt had.” Hij is toen niet met een nieuw werk begonnen. Toch werkt de HERE dan wel en ook al de dagen die daarna komen. Hij kijkt niet maar werkloos toe. Hij laat de klok van de geschiedenis van de schepping maar niet zomaar gaan. Bij de HERE is er geen leegheid in Zijn bestaan. De Here Jezus laat dat zien als Hij naar aanleiding van de genezing van een man op de rustdag zegt: “Mijn Vader werkt tot nu toe en Ik werk ook.” Joh 5:17.
De HERE rust op de zevende dag van Zijn scheppingswerk en geniet daarvan. Hij zorgt dat Zijn schepping in de harmonie waarin Hij het geschapen heeft blijft bestaan, ook op de zevende dag.
Als we daarop letten zien we ook iets heel belangrijks voor ons leven elke zondag weer. De HERE maakt in het vierde gebod duidelijk dat Hij wil dat wij rusten. Dat wij juist op de dag ook genieten van wat Hij gedaan heeft. Dat wij Zijn grote daden bewonderen. Dat we daarvoor onze rust op de zevende dag gebruiken. Dan zien we ook dat het werk van het zorgen voor elkaar op deze dag gewoon moet doorgaan. Het zorgen voor eten, het zorgen voor zieken en zwakken, het zorgen voor orde en veiligheid.
De zondag is juist de dag die onze Schepper ons gegeven heeft om met wat moet gebeuren buiten het noodzakelijke om te stoppen om dan werkelijk met je hart van Gods werk te genieten. Om daarop zo gericht te zijn dat je Zijn Woord in de kerkdiensten, waar Hij jouw zo bijzonder wil ontmoeten, met je hart hoort. Zo hoort dat je als het ware proeft hoe goed het is om bij Hem te horen als je Vader. Om door Christus verlost te zijn van vijandschap tegen God en wat Hij als de Schepper als het goede leven aanwijst. Om juist op de zondag alle tijd en rust te hebben om Gods bijzondere aanwezigheid in je leven te proeven! Zo te proeven als je dat leest in Psalm 34:9: “Smaakt en ziet, dat de HERE goed is; welzalig de man die bij Hem schuilt.”
Dan is de zondag, dan is de dag van rust ook echt een zegen in je leven. Om weer te leren om te leven zoals je Schepper dat bedoeld heeft. Om te leren leven zoals het echt goed is. Dan is het een feest om elke zondag twee keer naar de kerk te mogen gaan! Dan is het geen moeten in de zin van ik moet nu eenmaal. Nee, dan is het zo goed om twee keer per zondag samen als Gods volk zo dicht bij Hem te zijn. Om te mogen luisteren naar zijn stem. Dan gaat het ons er niet om wat jij of ik in de kerkdienst kunnen doen. Nee, dan is het luisteren naar Zijn stem, het proeven van Zijn goedheid, Zijn nabijheid, Zijn grootheid zo goed. Dat je ook na en ondanks de zondeval en je eigen zonden bij Hem, bij Zijn volk mag horen. Dan is het geen vraag meer of je elke zondag twee keer naar de kerk gaat. Wat een voorrecht dat je de tijd hebt om twee keer zo bij je God en Verlosser te wezen. Wat een voorrecht om door de Geest graag te doen wat de HERE ons in het vierde gebod gebiedt: “dat ik vooral op de sabbat, dat is op de rustdag, trouw tot Gods gemeente zal komen om Gods Woord te horen, de sacramenten te gebruiken, God de Here publiek aan te roepen en de armen christelijke barmhartigheid te bewijzen.”
Het is de HERE zelf die deze ene dag in de week voor de rust die we gebruiken om in het bijzonder op Hem gericht te zijn apart gezet heeft. Daarop wijst het laatste deel van het vierde gebod: “daarom zegende de HERE de sabbat en heiligde die.” Heiligen betekent dat de HERE deze dag apart gezet heeft. Hij heeft deze dag een bijzondere bestemming gegeven. Wat zijn wij dan dom en ook zondig bezig als we maar gewoon onze gang op deze dag gaan. Onze God en Schepper en niemand anders weet wat goed voor ons leven is. Dit is ook de rede waarom de HERE ons een week van zeven dagen gegeven heeft. Dat past bij ons, bij het door Hem geschapen leven. Daarbij past een dag echt rust. Het is belangrijk om er op te letten dat de HERE die orde al vanaf de schepping gegeven heeft. Het is namelijk niet waar dat de rustdag in de woestijn toen het volk Israël op weg naar het beloofde land was ingesteld is. De wekelijkse rustdag is echt Gods goede gebod dat ons vanaf het begin aan de hele mensheid gegeven is. Dat wil niet zeggen dat de rustdag altijd door de mensen onderhouden is. Toch lezen we in de Bijbel wel van het onderhouden van de sabbat voordat de HERE bij de Sinai de 10 geboden zelf uitsprak. De HERE kondigt de 10 geboden van de berg Sinai af in Ex 20 terwijl we in Ex 16 ook al van de sabbat lezen. Het gaat dan over het manna dat de HERE aan Zijn volk in de woestijn geeft en dat het volk dan moet inzamelen. We lezen dan in vers 29,30: “Bedenkt, dat de HERE u de sabbat gegeven heeft; daarom geeft Hij u op de zesde dag brood voor twee dagen. Ieder moet op zijn plaats blijven; niemand mag zijn plaats op de zevende dag verlaten.” Toen rustte het volk op de zevende dag.” Je ziet hier hoe het uit Egypte verloste volk tot Zijn doel komt. Je ziet hier dat de sabbat, dat het rusten op die ene dag in de week maar geen menselijk gebod is maar wel degelijk Gods eigen goede gebod voor alle mensen is.
Jij zit nu misschien met je leven in de 21e eeuw met vragen. Hoe kun je hieraan nu vorm geven in een land dat geen rekening houdt met Gods geboden? Hoe geef je daaraan nu vorm in een omgeving waarin de 24 uurs economie al meer oprukt? Hoe doe je dat in een omgeving waarop de zondag al meer een dag wordt zoals de andere dagen. Of in ieder geval een dag waar je als mens je eigen plezier en ontspanning zoekt, een dag die je nu eens een keer voor jezelf mag hebben. Dit zijn heel belangrijke vragen en ook heel indringende vragen in onze eigen tijd. Vragen die we ook niet uit de weg moeten gaan. Deze vragen kunnen we alleen maar goed beantwoorden als we er op letten dat de HERE deze dag ook als onze Verlosser geeft. We letten daarop in de tweede plaats.
- Als onze Verlosser
Gods werk van schepping is al meer dan genoeg reden om de rustdag samen als volk van God in ere te houden. Toch is er meer. Dat meer vinden we ook al in het Oude Testament als we de 10 geboden lezen zoals die in Deut 5 staan. We lezen daar als rede voor de rust op de sabbat elke week: “Want want u zult gedenken, dat u dienstknechten in het land Egypte geweest bent, en dat de HERE, uw God, u vandaar heeft uitgeleid met een sterke hand en met een uitgestrekte arm; daarom heeft de HERE, uw God, geboden de sabbatdag te houden” Vs 15
De rustdag was bedoeld om te zien, te horen, te overdenken, te vieren dat God de Schepper is, ook de Schepper van jouw eigen leven. Was bedoeld om er in alle rust oog voor te hebben dat Hij het is waaraan je elke dag je leven te danken hebt. Ook die dag dat je niet werkt en toch kan leven. Omdat de HERE zorgt.
Dan komt er de strijd in Gods goede schepping. Omdat wij niet in het volle vertrouwen op de HERE willen blijven leven. Daardoor raken we juist de echte rust en vrede kwijt. Daardoor raken we het goede leven kwijt. Het wordt een leven van zwoegen, van vermoeidheid, van onrust, van teleurstelling, van dood en tranen en geen uitzicht. Van het door eigen schuld missen van het doel waartoe God je geschapen heeft. Juist als we zelf de weg naar echte rust en vrede hebben geblokkeerd, komt de Schepper ons als de Verlosser te hulp. Dan komt Hij met Zijn belofte dat wie in strijd met zijn eigen zondige ik de redding bij Hem zoekt toch nog de echte vrede voor altijd zal krijgen. Hij de Schepper zal daarvoor zorgen. Een van de belangrijkste momenten waarop de HERE laat zien dat Hij die belofte houdt, is als Hij het volk Israël uit de handen van de wereldmacht Egypte redt en Zijn volk in het beloofde land brengt. Hij is de Redder van ieder die eigen schuld en hulpeloosheid erkent en voor eigen onrust de echte rust bij de HERE zoekt.
Wat heeft de HERE dan veel gedaan! Steeds weer na Genesis 3 lees je hoe het de HERE is die met mensen, met Zijn volk bezig is om hen uit de greep van de satan en eigen zondige leven te redden. Om hen te redden van een toekomst waarin alleen ellende over je komt. Steeds weer zie je hoe het de HERE is die er voor zorgt dat de weg naar Christus openblijft. Hij stuwt de geschiedenis naar de komst van de drager van de schuld van de gelovigen. Als de Here Jezus gekomen is, laat Hij zien dat Hij voor wie bij Hem schuilt echt volle verlossing, redding verdienen gaat. Hij deelt die verlossing uit. Hij vergeeft mensen hun zonden, Hij laat zien dat de verlossing dan ook betekent dat de gevolgen van de zonden uit je leven zullen verdwijnen. Als teken daarvan geneest Hij zieken, laat Hij verlamden weer staan, maakt Hij mensen die blind zijn weer ziende, drijft Hij bij mensen boze geesten, demonen uit, wekt hij mensen uit de dood op. Er is zoveel dat bij ons in ons leven voor onrust zorgt. Zoveel dat ons bang en onrustig maakt. Zoveel dat ons ongelukkig maakt, zoveel dat ons trekt naar een leven tegen Gods wil in. Van al dat onnoemelijk kan en wil Christus ons redden. God zelf is voor de gelovige in Christus zijn Redder. Van die boodschap, van die grote daden is Gods dag, is de rustdag als het aan God ligt vol.
Om dat te zien, om dat te horen, om dat te proeven, om dat in liefde aan de HERE te overdenken, heeft God ons de rustdag gegeven. Hij heeft die dag in Zijn Goddelijke wijsheid aan ons gegeven. Wat hebben we die dag, die rust op die dag nodig! Wat worden we gauw door allerlei dingen in ons leven bezet. Dan zijn we zo moe, dan zijn we zo bezet, dan is alles zo gejaagd en dan is het of je de rust niet kunt vinden om echt op de HERE, om echt op Christus, om echt op Zijn woorden en daden gericht te zijn. Het is niet zo dat we altijd iets moeten doen, dat we van het een naar het ander moeten gaan. Het is juist zo nodig om met en in ons hart met de dingen van de HERE bezig te zijn. Om daarvoor de tijd te nemen. Om in alle rust als gezin bij elkaar te zitten en mensen die in de week eenzaam zijn erbij te betrekken. Laten we niet alle dingen in de week opsparen en als we dan zondag naar de kerk zijn geweest er een dag van te maken waarop nog allerlei dingen moeten. Dan zorgen we voor een onrust en gejaagdheid waarin we niet in rust de woorden van God in ons leven kunnen laten bezinken. Je hebt juist zo nodig om op een goede manier vanuit de zondag, de dag waarop de Here Jezus als de Verlosser en Overwinnaar uit de dood opgestaan is de hele week te leven. Om juist vanuit de zondag de jeugd van de gemeente in de scholen en natuurlijk ook thuis van de HERE te vertellen en op Zijn weg te leiden. Om juist vanuit de zondag, vanuit de stem van God die je in de kerkdienst gehoord hebt weer zo dicht bij Hem te zijn dat je elke dag van je leven de zonden, de slechte werken in je leven achter je wil laten. Dat je juist vanuit de zondag de Geest met dat Woord van je God en Vader in je wilt laten werken. Dat je op die manier Christus in je leven omhelst, in liefdesgemeenschap met Hem leeft. Dat je daarom dat verloste leven dat nog veel mooier wordt in alle rust je voor ogen schildert. Zo dat je weet dat de eeuwige sabbat in jouw leven begonnen is. Dan leef je, dan heb je rust en vrede.
Dan is het houden van de rustdag al kost het je misschien veel geld als je op andere let die dan doorwerken. Al kun je dan niet met de 24 uursconomie meedoen toch is dat voor jou geen ramp. Want je leeft dan niet meer voor het aanzien of de welvaart van deze wereld. Je leeft niet meer voor welvaart en geld maar je leven is Christus geworden. Dan is de zondag als rustdag zo goed, die wil je dan om Christus wil niet meer missen! Je wil graag dicht bij je God en Redder zijn.
Wat is het vierde gebod een goed gebod! Je brengt jezelf alleen maar in de ellende, onder Gods oordeel als je dat gebod veracht. Het is dan ook echt een gebod van de Ene die goed is en dat is de Here God!
AMEN