CULTUURCHRISTDOM ECHTE BONDGENOOT?

 

CULTUURCHRISTENDOM – CULTUURSTRIJD

 

We horen de woorden cultuurchristendom, cultuurchristen steeds vaker. Ook de oproep om juist als cultuurchristenen samen met christenen die echt in Christus geloven een conservatieve zuil of partij te vormen. Om elkaar daarbij als bondgenoten te zien en te behandelen. Om samen voor eigen belangen op te komen.

Ik geef hieronder een aantal citaten uit het Nederlands Dagblad en het Reformatorisch Dagblad waarin we dit kunnen lezen.

1. In het verslag in het Reformatorisch Dagblad van de vergadering van 28 november, waarbij o.a. Weird Duk sprak, lezen we o.a. dit: “Mensen uit de „bevindelijke hoek” moeten „minder in hun veilige cocon blijven”, adviseerde Duk. Hij is werkzaam bij De Telegraaf, treedt onder meer op bij de talkshow Vandaag Inside en geldt als een van de bekendste rechtse opiniemakers in Nederland. „Deze christenen moeten zich realiseren dat ze buiten hun kring veel bondgenoten hebben. Vaak wordt in bevindelijke hoek gezegd: Die buitenwereld, dat zijn allemaal van die VARA-mensen die ons de hele tijd willen bashen. Maar christenen hebben veel ideologische medestanders. Daar moeten ze verbonden mee sluiten. Je moet, ook als SGP, strategisch denken als je dit land wilt redden. Dat klinkt een beetje pathetisch, maar is echt zo.” Over Duk lezen we dan ook: De rechtse opiniemaker Wierd Duk wil een verbond met orthodoxe christenen van diverse Hij stelt zich te willen beijveren voor een „nieuwe conservatieve zuil met eigen instituties en media, waar ook niet-christenen welkom zijn”.[1]

In het Nederlands Dagblad lezen we naar aanleiding van deze avond waarop o.a. Duk sprak: “Duk ziet zichzelf als een cultuurchristen en pleit voor een ferm christendom. Tegen de EO zei de Telegraaf-journalist én domineeszoon recent: ‘Ik heb iets met de Jezus die krachtig optreedt tegen mensen die het geloof bedreigen. Ik heb minder met de Jezus die geneigd was om zijn linkerwang toe te keren. Ik heb niet zoveel met het zwakke, weke christendom.’  

Het lijkt een echo van de woorden die FVD-oprichter Thierry Baudet in 2022 sprak. ‘Het christendom is voor losers. Altijd maar dat kruis, het lijden, en je andere wang toekeren. Ik heb meer met de heidense mindset van strijd en overwinning’, zei Baudet toen. Een tijdje later nuanceerde Baudet zijn woorden en zei hij zich niet zozeer te hebben gericht op het christendom zelf, maar op de invulling daarvan. ‘Als je kijkt naar de ChristenUnie, of de uitingen van de paus, dan is dat ontzettend zwak en oikofoob (zelfhatend, red.).’^[2]

 

Wat is cultuur?

Op het internet vond ik een omschrijving van cultuur die ook op andere plaatsen met wat variaties voorkomt: “Cultuur is het geheel van gedeelde normen, waarden, tradities, gewoonten, taal, en creatieve uitingen (kunst, muziek, wetenschap) die een groep mensen kenmerken, en staat tegenover de natuur omdat het door de mens is gemaakt en aangeleerd, variërend van landelijke culturen tot organisatieculturen en omvat zichtbare aspecten zoals kleding, eten, en onzichtbare zoals overtuigingen.”

Ik hou dit aan als we het over cultuur hebben. Hoe kijken we vanuit de Bijbel als Gods eigen woord tegen cultuur aan? Er is in de Bijbel een duidelijke opdracht om met cultuur aan de slag te gaan. Om wat God gegeven heeft te bewerken.

Ik noem hier enkele gedeelten waar je dit leest:

Genesis 1:26-28: “En God zei: Laten Wij mensen maken naar Ons beeld, naar Onze gelijkenis; en laten zij heersen over de vissen van de zee, over de vogels in de lucht, over het vee, over heel de aarde en over al de kruipende dieren die over de aarde kruipen! En God schiep de mens naar Zijn beeld; naar het beeld van God schiep Hij hem; mannelijk en vrouwelijk schiep Hij hen. En God zegende hen en God zei tegen hen: Wees vruchtbaar, word talrijk, vervul de aarde en onderwerp haar, en heers over de vissen van de zee, over de vogels in de lucht en over al de dieren die over de aarde kruipen!”

Genesis 2:15: “De HEERE God nam de mens, en zette hem in de hof van Eden om die te bewerken en te onderhouden.”

Werken aan cultuur. Het bewerken en ontplooien van wat God in de schepping gelegd  heeft, is voor de zondeval een opdracht die zonder problemen uitgevoerd kan worden. Die zo uitgevoerd kan worden dat het in Gods ogen goed was en er geen bedreiging van zou uitgaan naar de rest van Gods schepping. Het zou dan in harmonie gebeuren zonder dat het ander leven op aarde zou bedreigen. Gods onderwijs zou ervoor zorgen dat het alleen maar mooi en goed zou zijn voor de hele schepping. Dat wordt na de zondeval anders. Vooral omdat de mens dan voor zichzelf wil gaan volgens normen die hem of haar het beste passen. Daarom is het zo belangrijk om stil te staan bij de vraag wat normen zijn bij het ontwikkelen van echte cultuur.

 

Wat zijn de normen voor de echte cultuur?

 

 Veel mensen bewerken de aarde. Zijn dus bezig met cultuurwerk. Na de zondeval wordt het vaak niet meer gedaan vanuit de liefde en gehoorzaamheid aan de HEERE, die de Schepper en Eigenaar van alle dingen is. Toch zien we dat ook mensen die niet in Christus geloven tot grote cultuurdaden komen. We zien dat al in Genesis 4. Het zijn mannen uit het geslacht van Kain die belangrijke ontdekkingen doen. Ontdekkingen die voor de ontwikkeling van de mensheid van groot belang zijn gebleken. We lezen daarover in vers 21-23: Lamech nam voor zichzelf twee vrouwen; de naam van de ene was Ada, en de naam van de andere Zilla. Ada baarde Jabal; die werd de vader van wie tenten bewonen en vee houden. En de naam van zijn broer was Jubal. Deze werd de vader van allen die harp en fluit kunnen bespelen. Ook Zilla baarde: Tubal Kaïn, een smid, vader van alle koper- en ijzerbewerkers; en de zuster van Tubal Kaïn was Naëma."

We zullen hier met twee woorden over hebben,  te spreken.

Het gaat er echt om dat  wat de Schepper in Zijn schepping gelegd heeft door ons als beeld van God ontwikkeld wordt. Juist om daardoor de grootheid van God al meer uit te stallen. We mogen als dit door mensen die niet geloven gebeurt niet veroordelen. Gods volk maakt later van deze ontdekkingen en ontwikkelingen vaak ook gebruik. Hier geldt ook wat we later in het Nieuwe Testament lezen: “Want alles wat God geschapen heeft, is goed en niets is verwerpelijk, wanneer het onder dankzegging aanvaard wordt. Want het wordt geheiligd door het Woord van God en door het gebed.” 1 Timotheüs 4:4,5 Israël gebruikt tenten wanneer ze 40 jaar door de woestijn trekken. Het volk speelt op citers en fluiten. Deze instrumenten worden ook bij de aanbidding en verering van de HEERE gebruikt. Een voorbeeld daarvan is de volgende oproep in Psalm 150: “Halleluja! Loof God in Zijn heiligdom, loof Hem in Zijn machtig hemelgewelf. Loof Hem om Zijn machtige daden, loof Hem om Zijn geweldige grootheid. Loof Hem met geschal van de bazuin, loof Hem met luit en harp. Loof Hem met tamboerijn en reidans, loof Hem met snarenspel en fluit. Loof Hem met helder klinkende cimbalen, loof Hem met luid klinkende cimbalen. Laat alles wat adem heeft de HEERE loven. Halleluja!”

Israël maakt later ook gebruik van de techniek die door Tubal-Kain ontdekt is. Om koper te bewerken. Hier wordt al duidelijk dat een christen en dat de kerk zich niet van de samenleving moet isoleren. We moeten ons niet alleen uit de wereld terugtrekken en ons helemaal afzijdig houden. Iets is niet verkeerd omdat het door iemand die niet in Christus gelooft ontdekt is.

Beslissend is niet wie iets ontdekt of ontwikkeld heeft. Wel beslissend is hoe iets gebruikt wordt en of dat gebruik volgens de norm van Gods Woord is.

 

 Echte cultuur               

 

 Met twee woorden spreken betekent dat we er ook naar gaan kijken wat cultuur is, zoals God dat bedoeld heeft. Gaat het alleen om technieken of gaat het om meer? Gaat het alleen om bepaalde gewoonten en een bepaalde manier van leven, of gaat het om meer?

Welk deel van de mensheid voldoet het meeste aan Gods opdracht om Zijn schepping te bewerken en te voltooien?

Het cultuurwerk dat het meeste met Gods bedoeling overeenstemt, is dat wat in eenvoudige liefde en in gehoorzaamheid aan Hem gedaan wordt. De echte cultuur zijn de goede werken die Hij van ons vraagt. In de Heidelbergse Catechismus belijden we op grond van Gods Woord wat goede werken zijn.

“Maar wat zijn goede werken? Alleen die uit waar geloof, naar de wet van God en tot Zijn eer gedaan worden, maar niet die op onze eigen mening of op geboden van mensen gegrond zijn.” Vraag en antwoord 91.

Cultuur die in Gods ogen goed is, is wat in geloof, vanuit een oprecht gebed in overeenstemming met Zijn wil gedaan wordt. Hierbij zijn o.a. belangrijk 1 Samuël 15:22 en Hosea 6:6:

“Maar Samuel zei: Heeft de HEERE evenveel behagen in brandoffers en slachtoffers als in het gehoorzamen aan de stem van de HEERE? Zie, gehoorzamen is beter dan slachtoffer, opmerkzaam zijn beter dan het vet van rammen.”

“Want Ik vind vreugde in goedertierenheid en niet in offer, in kennis van God meer dan in brandoffers!”

De bewerking van Gods schepping die uit liefde tot Christus gedaan wordt, is bij de HEERE de cultuur naar Zijn hart. Het is het werk, de bewerking van de aarde, die het volk van God vanuit de aanbidding van de HEERE doet. Ze doen dit als het goed is vanuit de gezamenlijke aanroeping van Gods Naam. Zie o.a. Genesis 4:26. In onze tijd vanuit de erkenning van Christus als de Koning over alles en iedereen. Alles is van Christus, niets uitgezonderd, en dus moeten we van alles in ons leven eens verantwoording doen aan Hem.

De conclusie hieruit is dat bij al het werk dat we doen het Woord van God de norm voor echte cultuur is. Dit mag ons er niet toe brengen om ons uit de wereld terug te trekken.

Als het mogelijk is, horen we juist als gelovigen vooraan te staan in de samenleving om in dienst van Christus te werken. Om cultureel bezig te zijn. Ons niet terugtrekken, maar juist midden in de wereld, ook in het gewone leven, getuigen van Christus te zijn. Om zo in dienst van het Koninkrijk van Christus op aarde te leven. Daarbij is wat ongelovigen ontdekken niet waardeloos. Daarop wijst ook wat we lezen in Openbaring 21:24. Het gaat daar om het Nieuwe Jeruzalem. We daar: “En de naties die zalig worden, zullen in haar licht wandelen, en de koningen van de aarde brengen hun heerlijkheid en eer erin.”

Alles wat echt ontplooiing van Gods schepping is, wordt in het Nieuwe Jeruzalem aan de voeten van God en het Lam gelegd. Dat is in Christus geheiligd om daar een plaats te hebben. De HEERE laat door Zijn voorzienigheid nog meer van Zijn grootheid in de schepping zien, niet verloren gaan. Dat krijgt een plaats in de volmaakte cultuur op de nieuwe aarde. De goede schepping  is  dan  ook op het terrein van de cultuur tot de volmaakte aarde geworden.

Hoe we ons dat precies voor moeten stellen, gaat ons verstand te boven. We moeten niet proberen om vanuit onze eigen ervaring nu daarvan een voorstelling te maken. Dit moet ons wel ertoe stimuleren om vandaag en in de toekomst in dienst van Christus te werken. We mogen namelijk weten dat ons werk dan eeuwigheidswaarde heeft.

 

 Waarin zien we de eenheid van de cultuur?

 

We spreken over beschaving. We bedoelen daarmee vaak de westerse beschaving.  Beschaving en cultuur in Bijbelse zin zijn niet hetzelfde! Daarom kan cultuurchristendom geen echte cultuur voortbrengen. Het is van de wortel losgemaakt en gaat een eigen systeem ontwikkelen. Met eigen regels, met menselijke verwachtingen enzovoort.

Het woord beschaving is een neutraal woord. Een woord dat juist vanuit de filosofie van de Verlichting komt. Het zijn dan verlichte mensen die los van God en van Christus gekomen zijn die met hun ideeën komen. Mensen die uit het christelijke verleden kiezen wat voor hen goed voelt. In onze tijd betekent dit o.a. dat velen de band met orthodoxe christenen zoeken. Waarbij ze zich dan vooral op de meer reformatorische kant richten.

We moeten goed bedenken dat de een uitgaat van de mens en zijn beschaving en we als gelovigen ons willen richten op wat de HEERE ons leert. Ook als dat tegen onze menselijke inzichten en gevoelens ingaat. Dat mogen we nooit uit het oog verliezen!

Echte cultuur kan niet zonder Christus en zonder de heiliging door Zijn offer. De manier waarop volken leven, kent grote verschillen. We hebben het dan over verschillende culturen. Er mag verschil tussen volken zijn. Niet ieder verschil is een zaak van gehoorzaam of ongehoorzaam zijn aan Christus.

Zelfs vraagt de eenheid van geloof op deze aarde niet om een taal en om alles op dezelfde manier te doen. De Jood mag een Jood blijven, de Griek een Griek. Wanneer Paulus op de wereld in dienst van Christus rondreist, schrijft hij over die verscheidenheid en eenheid in Christus’ kerk enkele opvallende dingen. Paulus is bij zijn werk als verkondiger van het evangelie niet de man die zijn jood-zijn benadrukt. Hij past zich juist aan bij de mensen aan wie hij het evangelie van Christus verkondigt. Zover als het mogelijk is. De grens van de aanpassing is de norm van het evangelie. Is Gods geopenbaarde wil. Dat zijn Gods geboden. Dit komt o.a. heel duidelijk naar voren in 1 Korinthe 9: “Wat voor loon heb ik dan? Dat ik, bij de evangelieverkondiging, het Evangelie van Christus kosteloos maak, om geen gebruik te maken van mijn recht als verkondiger van het Evangelie. Want terwijl ik vrij ben van allen, heb ik mijzelf toch voor allen tot slaaf gemaakt om meer mensen te winnen. En ik ben voor de Joden geworden als een Jood, om Joden te winnen. Voor hen die onder de wet zijn, ben ik geworden als onder de wet, om hen die onder de wet zijn te winnen. Voor hen die zonder de wet zijn, ben ik geworden als zonder de wet – hoewel niet zonder de wet van God, want sta onder de wet van Christus – om hen te winnen die zonder de wet zijn. Ik ben voor de zwakken geworden als een zwakke, om de zwakken te winnen. Voor allen ben ik alles geworden, om in ieder geval enigen te behouden. En dit doe ik ter wille van het Evangelie, opdat ik daarvan ook zelf deelgenoot zou worden.” vs 18-23

Paulus past zich steeds weer aan om geen struikelblok voor mensen te zijn om tot Christus, tot Zijn kerk te komen. Hij zegt dat in 1 Korinthe 10:32,33 zo: “Geef geen aanstoot, niet aan de Joden en de Grieken, en ook niet aan de gemeente van God, zoals ik ook in alles allen behaag, door niet mijn eigen voordeel te zoeken, maar dat van velen, opdat zij behouden worden.”

Ieder volk mag in eigen taal en volgens eigen gewoonte leven. Wie wije ook samen als mensen van een bepaald volk zijn. Hoe we ons ook bij die eigen gewoonte en gezamenlijke geschiedenis thuis voelen toch is de  culturele band met een hoofdletter groter met onze medegelovigen van andere volken en culturen dan met onze ongelovige volksgenoot. Al noemt hij zich een cultuurchristen. Hij leeft namelijk niet vanuit Christus als de wortel. Zijn liefde gaat niet uit naar Christus, die het Licht van de wereld is.

Christus als levende Verlosser en God als de levende God gaat boven alles uit. In dat geloof horen mensen uit alle volken bij Gods ene volk. Zoals we daarover o.a. in 1 Korinthe 12 lezen: ”Ook wij allen immers zijn door één Geest tot één lichaam gedoopt, hetzij dat wij Joden zijn, hetzij Grieken, hetzij slaven, hetzij vrijen; en wij allen zijn van één Geest doordrenkt.” vs 13

We zijn ertoe geroepen om in elke menselijke cultuur volgens Gods Woord aan de echte cultuur te werken. Vanuit de levende band met Christus. De cultuur volgens Gods opdracht is nooit het bezit van een groep of van een volk of een bepaalde beschaving. Het is Gods opdracht voor alle mensen en volken. Het resultaat blijft altijd ons zwakke en onvolmaakte werk op aarde. Het moet door Christus geheiligd worden tot grootmaking van Gods Naam. De Geest roept ons op om deze opdracht met blijdschap uit te voeren, omdat we vol van de Geest willen zijn. Dat mogen we altijd met hoop, uitzicht en moed doen. Juist de opstanding van Christus is de garantie dat we niet voor niets ons werk doen. Dit leidt tot de volgende aansporing: “Maar God zij dank, Die ons de overwinning geeft door onze Heere Jezus Christus. Daarom, mijn geliefde broeders, wees standvastig, onwankelbaar, altijd overvloedig in het werk van de Heere, in de wetenschap dat uw inspanning niet tevergeefs is in de Heere.” 1 Korinthe 15:57,58

Wat betekenen deze overwegingen nu voor een bondgenootschap met cultuurchristenen? De oproep daartoe komt nu vooral vanuit het rechtse spectrum van de politiek. Is dit de weg die we moeten gaan  Alleen al vanuit wat we tot nu toe vanuit Gods Woord gezien hebben, is mijn overtuiging dat we het niet moeten doen. Een christen is niet rechts of links, maar wil Gods Woord volgen in de levende verbinding met Christus.

De Bijbel en het christelijke geloof zijn geen set regels. Is geen verzameling van gewoonten. Daarbij komt o.a. ook de nadruk op het zelf doen en het doen in eigen kracht en daarbij vooral stoer en vechtlustig zijn. Hierover hieronder nog enkele opmerkingen. 

 

 In eigen kracht

 

Het is opvallend dat mensen die zeggen cultuurchristenen te zijn voor de strijd kiezen. Er wordt zelfs gezegd dat we niet zozeer verbinding moeten zoeken. We moeten samen uit zijn op macht. Zo moeten we een joods-christelijke samenleving redden. Is dat nu de boodschap die Christus ons leert? In één woord: nee en nog eens nee! We moeten ook niet op zo’n manier gaan denken.

Christus zegt niet voor niets dat wij niet met het zwaard moeten strijden. We hebben te strijden met het Woord. Te strijden door het gebed! Dan blijven we niet stilzitten. Dan is er een strijd. Dan is er ook een echte strijd als het om de cultuur gaat! Dat is dan strijd tussen een cultuur die door de Geest en daarmee door levend geloof met Christus als onze koning verbonden is en de cultuur die Christus niet als de Koning erkent.

Dan strijden we als kerk en als gelovigen ook door juist steeds weer zwak te zijn! Dan volgen we onze Koning door onze vijanden lief te hebben en hen in nood te geven wat ze nodig hebben. Dan zijn we juist vol kracht als we zwak zijn. Omdat we juist dan op Christus bouwen, die onze God en koning is. Dan doen we geen water bij de wijn als het gaat om de gehoorzaamheid aan Christus. Daarom zoeken we steeds weer verbinding om de ander in liefde van Christus te vertellen en biddend te willen overtuigen om Christus op Zijn Woord te volgen. Dan is de strijd waartoe we o.a. in Efeze 6 worden opgeroepen een geestelijke strijd. Dan bidden we en komen we met het zwaard van Gods Woord en niet met machtswoorden samen met anderen die niet in diepe afhankelijkheid van God en Christus willen leven. Dan is niet links of rechts onze God, maar het volgen van Christus. Dan maakt het ons niet uit als we de ene keer links of rechts worden genoemd. Als we maar Christus volgen en dat niet laten vertroebelen door het streven naar macht. Als we op bondgenoten gaan steunen die onze belangen lijken te vertegenwoordigen, maar niet in hartelijke onderwerping aan Christus leven, doen we wat de HEERE Zijn volk in Jesaja 36 verwijt. Dat is wanneer de gelovige koning Hizkia regeert. Toch zoekt hij bondgenoten voor zijn eigen belangen die het niet bij de HEERE zoeken. O.a. Egypte. Daarvan zegt de HEERE tegen Hizkia in Jesaja 30: “Zij gaan om af te dalen naar Egypte – maar naar wat Mijn mond spreekt, vragen zij niet – om zichzelf in veiligheid te brengen bij de macht van de farao, en om hun toevlucht te zoeken in de schaduw van Egypte. Maar de macht van de farao zal u tot schaamte zijn, en de toevlucht in de schaduw van Egypte tot schande. Wanneer zijn vorsten in Zoan geweest zijn, en zijn gezanten Chanes bereikt hebben, zullen allen beschaamd staan om een volk dat hun geen nut kan doen, niet tot hulp of voordeel zal zijn, maar tot schande en ook tot smaad.” vs 2-5 Zie ook 2 Koningen 18:21

Laten we strijden vanuit de levende verhouding met Christus en daarom echt vanuit Zijn Woord. Laten we goede strijd strijden en niet vanuit eigen belangen.  Niet bouwen op macht, maar juist de denkbeelden ontmaskeren die niet in overeenstemming met Gods wil en Woord zijn. Zoals we daarvan lezen in Colossenzen 2: “Zoals u dan Christus Jezus, de Heere, hebt aangenomen, wandel in Hem, geworteld en opgebouwd in Hem, en bevestigd in het geloof, zoals u onderwezen bent; wees daarin overvloedig, met dankzegging. Pas op dat niemand u als buit meesleept door de filosofie en inhoudsloze verleiding, volgens de overlevering van de mensen, volgens de grondbeginselen van de wereld, maar niet volgens Christus. Want in Hem woont heel de volheid van de Godheid lichamelijk.” vs 6-9

Dan strijden we vrijmoedig en openlijk met Gods Woord zonder ons te binden aan bondgenoten die niet vanuit Christus hun strijd voeren.

 

[1] https://www.rd.nl/artikel/1129776-opiniemaker-wierd-duk-bevindelijken-hebben-buiten-eigen-kring-veel-bondgenoten

[2] https://www.nd.nl/nieuws/politiek/1295371/niet-de-voeten-maar-de-oren-wassen-cultuurchristendom-heeft-d